I. Thành phần, hình thức, chủng loại của chế phẩm sinh học:

          1. Thành của chế phẩm sinh học: Hai thành phần chủ yếu của chế phẩm sinh học là nhóm các vi khuẩn có lợi và các chất dinh dưỡng để nuôi vi khuẩn. Vi khuẩn có lợi được phân lập từ nhiều nÆ¡i khác nhÆ°: trong nÆ°á»›c biển, trong rác. Chúng gồm các loài nhÆ° Bacillus sp, Nitrosomonas, Nitrobacter ... và các Chất dinh dưỡng là các loại đường, muối canxi, muối magie. Ngoài ra trong thành phần của má»™t số chế phẩm sinh học còn chứa các enzyme nhÆ° Protease, lipase, amylase có công dụng há»— trợ tiêu hóa và giúp hấp thu tốt thức ăn.

          2. Hình thức của chế phẩm sinh học (men vi sinh): Các chế phẩm sinh học có 02 dạng, dạng nÆ°á»›c và dạng bá»™t. Thông thường, dạng bá»™t có mật số vi khuẩn có lợi cao hÆ¡n so vá»›i dạng nÆ°á»›c.

          3. Chủng loại của chế phẩm sinh học (men vi sinh): Có 02 loại, loại thứ nhất dùng để xá»­ lý môi trường (loài vi khuẩn chủ yếu là Bacillus sp) và loại thứ hai là dùng trá»™n vào thức ăn cho tôm cá (loài vi khuẩn chủ yếu là Lactobacillus).

II. Tác dụng của chế phẩm sinh học:

1. Tác dụng trong nÆ°á»›c: Men vi sinh có tác dụng kích thích sá»± phát triển các vi khuẩn có lợi, cạnh tranh môi trường sống, làm giảm số lượng vi khuẩn có hại, làm ổn định môi trường ao nuôi. Giúp chuyển hoá các chất hữu cÆ¡ nhÆ°: thức ăn dÆ° thừa, xác tảo, cặn bã thành CO2 và nÆ°á»›c; chuyển các chất Ä‘á»™c hại nhÆ° NH­3, NO2- thành các chất không Ä‘á»™c nhÆ° NO3-, NH4+ từ Ä‘ó làm ổn định chất lượng nÆ°á»›c và nền Ä‘áy trong ao nuôi.

2. Tác dụng trong ruôÌ£t tôm cá: Khi sá»­ dụng men vi sinh trôÌ£n vào thức ăn; men vi sinh có tác dụng tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° trong nÆ°á»›c, men vi sinh kích thích vi khuẩn có lợi phát triển, cạnh tranh để giảm dần số lượng vi khuẩn gây bệnh đường ruá»™t cho tôm cá; ngoài ra còn tham gia quá trình biến dưỡng tạo vitamin, chuyển các chất dinh dưỡng từ thức ăn cung cấp năng lượng cho tôm cá nuôi. Tiết ra môÌ£t số chất kháng sinh, enzym hay hoá chất kìm hãm hay tiêu diêÌ£t mâÌ€m bêÌ£nh, nâng cao sức khỏe và sức đề kháng tôm cá nuôi. Kích thích quá trình bắt môÌ€i và chuyển hoá thức ăn, nâng cao hiệu quả sá»­ dụng thức ăn.

III. Nguyên tắc sá»­ dụng:

          Tùy theo mục Ä‘ích sá»­ dụng: ổn định chất lượng nÆ°á»›c, làm sạch Ä‘áy ao hay cải thiêÌ£n chức năng tiêu hóa trong đường ruá»™t tôm cá mà người nuôi cần sá»­ dụng. Để men vi sinh phát huy hiệu quả cao, người nuôi thủy sản phải tuân thủ theo má»™t số nguỵên tắc sau Ä‘ây:

- Không được sá»­ dụng men vi sinh cùng vá»›i các loại hoá chất, kháng sinh. Vì hóa chất kháng sinh có thể làm chết hoặc làm mất tác dụng của men vi sinh. Nếu Ä‘ã sá»­ dụng hóa chất và kháng sinh trong ao, thì khoảng 2 – 3 ngày sau nên sá»­ dụng vi sinh để khôi phục lại hệ vi sinh vật có lợi trong ao nhằm cải thiện chất lượng nÆ°á»›c và Ä‘áy ao.

- Đa phần các men vi sinh ở dạng bá»™t hoặc lỏng. Vì vậy, khi sá»­ dụng nên cân trọng lượng liều phù hợp vá»›i đối tượng nuôi, mật Ä‘á»™ và diện tích/thể tích ao nuôi; liều lượng sá»­ dụng theo Ä‘úng yêu cầu của nhà sản xuất. Cách sá»­ dụng men vi sinh dạng bá»™t là nên cho vào chậu má»™t ít nÆ°á»›c trÆ°á»›c khi đổ sản phẩm vào để hạn chế bị gió tạt, khuấy đều và tạt khắp ao cho hiệu quả sá»­ dụng cao hÆ¡n.

- Thời gian xá»­ lý vi sinh tốt nhất là lúc trời nắng và khi môi trường trong ao Ä‘ã đủ lượng oxy hòa tan để các dòng vi khuẩn nhanh chóng được khởi Ä‘á»™ng và nhân rá»™ng sinh khối.

 - Men vi sinh nên được bảo quản ở nÆ¡i khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trá»±c tiếp và nÆ¡i ẩm thấp. Nếu sá»­ dụng không hết thì gói kín phần còn lại, tránh ẩm để không bị Ä‘óng vón.

- Chỉ sá»­ dụng các loại men vi sinh của các công ty có quy tính chất lượng và có tên trong danh mục được phép lÆ°u hành tại Việt Nam theo quy định của Bá»™ Nông nghiệp-PTNT.

          LÆ°u ý rằng men vi sinh không phải là thần dược, nên không thể khi nào có sá»± cố môi trường thì má»›i sá»­ dụng. Cần định kỳ xá»­ lý vi sinh để duy trì má»™t mật Ä‘á»™ vi khuẩn thích hợp nhằm kiểm soát sinh học môi trường nÆ°á»›c và Ä‘áy ao, ổn định các yều tố  môi trường ao nuôi, ngăn ngừa các loài vi khuẩn gây bệnh, tảo Ä‘á»™c và mầm bệnh tiềm tàng trong ao. Chi phí xá»­ lý sá»± cố, rủi ro biến Ä‘á»™ng môi trường hoặc cải thiện môi trường thì rất tốn kém, ảnh hưởng trá»±c tiếp đến sức khỏe, tỉ lệ sống của thủy sản nuôi và người nuôi nên áp dụng quy trình xá»­ lý vi sinh trÆ°á»›c, trong và sau má»—i vụ nuôi.

                                            Trần Quang Nhị

                                             Chi cục Nuôi trồng thủy sản Kiên Giang